Khoa học và Công nghệ thế giới năm 2006 - Những năm đầu thế kỷ XXI

Abstract

Nếu trong giai đoạn từ thế kỷ XVIII tới thế kỷ XX, sự thâm nhập của khoa học và kỹ thuật vào các cấp phân tử, nguyên tử đã đưa các ngành hoá học, vật lý học và một số ngành khác trở thành những ngành chủ đạo trong khoa học, thì ở thế kỷ XXI, những đột phá của khoa học và công nghệ ở cấp các hạt cơ bản và dưới mức các hạt cơ bản đã mở ra cho nhân loại thêm một loạt các ngành mới, khởi đầu một cuộc cách mạng khoa học và công nghệ mới, tạm gọi là cuộc Cách mạng Công nghệ toàn cầu mới. Cuộc cách mạng này được đặc trưng bởi các ngành cốt lõi là công nghệ sinh học, công nghệ nanô, công nghệ vật liệu mới, công nghệ thông tin, công nghệ năng lượng nhiệt hạch, v.v. với những nội dung mới về căn bản. Nhờ cuộc cách mạng công nghệ mới này, trong thế giới hữu cơ, với ngành công nghệ gen, con người có thể hiểu, đọc và kiểm soát được mã gen của các sinh vật, kiểm soát các cơ thể sống và những khiếm khuyết của chúng. Trong thế giới vô cơ, công nghệ nanô đã mang lại khả năng nắm vững và kiểm soát chưa từng có từ trước đến nay đối với mọi thành tố cơ bản của vật chất. Còn với làn sóng đổi mới có tính cách mạng của công nghệ vật liệu trong những lĩnh vực liên ngành, như vật liệu sinh học và vật liệu nanô, v.v. nhiều triển vọng vô tiền khoáng hậu đã được mở ra cho nhân loại, với các ứng dụng đặc biệt và các vật liệu thông minh hơn, có nhiều chức năng hơn và thích hợp trong mọi điều kiện môi trường khác nhau. Cùng với công nghệ thông tin, các ngành công nghệ này kết hợp với nhau, tạo thành nền tảng của một cuộc Cách mạng Công nghệ mới, và trong nửa đầu thế kỷ XXI, chúng sẽ có những tác động và ảnh hưởng vô cùng to lớn ở quy mô toàn cầu, trên mọi phương diện đời sống xã hội, như chính trị, quân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội, giáo dục-đào tạo, kinh doanh, thuơng mại, môi trường, v.v.. Cùng với quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay, cuộc Cách mạng Công nghệ toàn cầu mới đang nổi lên này, một mặt tạo nên nhiều cơ hội to lớn cho các nước trên thế giới và khu vực, nhưng mặt khác, nó cũng tạo nên nhiều thách thức gay gắt đối với sự sinh tồn và phát triển bền vững của nhân loại, cũng như đang khởi tạo nên sức mạnh dịch chuyển to lớn về quyền lực chính trị và kinh tế vĩ mô trên vũ đài toàn cầu. Nhận thức được tầm vóc và hậu quả tác động hết sức to lớn của cuộc Cách mạng mới này, các nước trên thế giới đã có sự ứng phó tích cực để tranh thủ tối đa những lợi thế và cơ hội mới được tạo ra, cũng như chuẩn bị sẵn sàng đối với các thách thức sắp tới. Điều đó được thể hiện rõ trong chính sách, phương hướng và hoạt động khoa học và công nghệ của các nước trong giai đoạn hiện nay, trong việc củng cố và phát huy tiềm lực khoa học vầ công nghệ quốc gia và đẩy mạng xây dựng và nâng cao hiệu quả của các hệ thống đổi mới quốc gia đang diễn ra trên khắp các châu lục. Để có thể nắm vững những nét khái quát nhất, những diễn biến mới của Cuộc cách mạng Công nghệ mới đang diễn ra trên quy mô toàn cầu và các đối sách của các nước trên thế giới và trong khu vực, Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia trân trọng giới thiệu với bạn đọc cuốn sách Khoa học và Công nghệ thế giới-Những năm đầu thế kỷ XXI.